Khái niệm di truyền liên kết là gì? Nội dung, ý nghĩa chi tiết

Lý thuyết về khái niệm di truyền liên kết là một phần kiến thức quan trọng trong chương trình Sinh 9. Vậy di truyền liên kết là gì? Nội dung và ý nghĩa di truyền liên kết như thế nào? Để hiểu rõ về di truyền liên kết, mời các bạn theo dõi bài viết sau đây. Chúng tôi sẽ mang tới cho bạn những kiến thức chính xác về vấn đề này.

Khái niệm di truyền liên kết là gì?

Di truyền liên kết là hiện tượng một nhóm gen trình tự cùng nằm trên nhiễm sắc thể (NST). Chúng sẽ được di truyền cùng nhau trong quá trình giảm phân của sinh sản hữu tính.

Trong liên kết di truyền, hai gen cùng nằm trên nhiễm sắc thể có locus càng gần nhau thì càng khó để hoán đổi các vị trí cho nhau trong quá trình tiếp hợp và trao đổi chéo giữa các nhiễm sắc tử trong cặp NST tương đồng ở kì đầu của quá trình giảm phân 1. Và ngược lại, hai gen cùng nằm trên NST nếu có locus càng xa nhau thì chúng lại càng dễ dàng trong việc hoán đổi vị trí cho nhau.

Hai gen cùng nằm trên một nhiễm sắc thể thì được gọi là hai gen liên kết. Trường hợp liên kết gen là một ngoại lệ đặc biệt tiêu biểu cho quy luật phân li của nhà khoa học Mendel. Sự ra đời của thuật ngữ liên kết gen được đánh giá là sự bổ sung kiến thức, lấp đầy những khoảng trống trong lý thuyết về di truyền của Mendel.

Di truyền liên kết là gì?
Di truyền liên kết là gì?

Khái niệm di truyền liên kết là gì được nêu ngắn gọn như sau: Di truyền liên kết là hiện tượng một nhóm tính trạng được di truyền cùng nhau, được quy định bởi các gen trên cùng một nhiễm sắc thể và cùng phân li trong quá trình phân bào.

Theo nghiên cứu, di truyền liên kết có thể làm hạn chế biến dị tổ hợp. Bên cạnh đó, di truyền liên kết còn đảm bảo được sự di truyền bền vững của từng nhóm tính trạng được quy định bởi các gen trên cùng một NST.

Nhờ vào kiến thức của nội dung di truyền liên kết mà người ta đã ứng dụng rất nhiều vào thực tiễn. Theo đó, khi lựa chọn giống người ta sẽ chọn những tính trạng tốt đi kèm với nhau để gia tăng hiệu quả của thế hệ sau.

Trong di truyền liên kết có hai loại đó là: Di truyền liên kết hoàn toàn và di truyền liên kết không hoàn toàn.

  • Di truyền liên kết hoàn toàn: Kiểu di truyền liên kết này được áp dụng trong trường hợp không xuất hiện hiện tượng hoán vị gen. Có nghĩa là các gen sẽ không có sự đổi vị trí cho nhau trong quá trình phát sinh giao tử.
  • Di truyền liên kết không hoàn toàn: Điều kiện để quy luật di truyền liên kết này là diễn ra bình thường quá trình tiếp hợp và trao đổi chéo. Trường hợp không làm xuất hiện đột biến hoặc sự trao đổi chéo nhưng không đều.

Thí nghiệm của Moocgan về sự di truyền liên kết

Moocgan đã cho lai 2 dòng ruồi giấm thuần chủng có đặc điểm thân xám, cánh dài và một loại là thân đen, cánh cụt. Sau khi lai hai loại ruồi này được F1 là loại toàn ruồi thân xám, cánh dài.

Sau đó tiếp tục lai phân tích ruồi đực F1, ông thu được thế hệ sau phân li theo tỉ lệ 1:1 với 1 loại thân xám, cánh dài và 1 loại thân đen, cánh cụt. Như vậy, ta có thể kết luận loại ruồi thân xám, cánh dài và thân đen cánh cụt luôn luôn di truyền đồng thời cùng nhau.

Thí nghiệm lai của Moocgan
Thí nghiệm lai của Moocgan

Thí nghiệm lai ruồi giấm của Moocgan đã được giải thích bằng sự liên kết các gen quy định tính trạng ở trên cùng NST. Các gen này cùng phân li về giao tử và cùng được tổ hợp lại với nhau qua quá trình thụ tinh.

Ý nghĩa di truyền liên kết

Ý nghĩa của di truyền liên kết là rất quan trọng đối với quy luật di truyền. Nội dung này có tác động rất lớn cả trong nghiên cứu sinh học và ở ngoài đời sống thực tiễn. Lý thuyết về di truyền liên kết đã mở ra nhiều điều thú vị cho khoa học sinh học. Một số ý nghĩa quan trọng của di truyền liên kết có thể kể tới:

Ý nghĩa di truyền liên kết
Ý nghĩa di truyền liên kết

Di truyền liên kết có khả năng hạn chế hoàn toàn sự xuất hiện của biến dị tổ hợp. Nhưng ngược lại, di truyền liên kết có thể đảm bảo sự di truyền bền vững của từng nhóm tính trạng được quy định bởi các gen trên cùng một NST. Nhờ vậy mà trong việc chọn giống, người ta có thể ứng dụng lý thuyết này để chọn những nhóm tính trạng tốt đi cặp với nhau.

Di truyền liên kết không hoàn toàn có thể làm tăng số biến dị tổ hợp.

Sự hoán vị gen đã giúp cho những gen quý hiếm trên các nhiễm sắc thể tương đồng có thể tổ hợp với nhau. Và như vậy, chúng hợp với nhau thành nhóm gen liên kết mới tốt hơn. Điều này có ý nghĩa rất lớn trong vấn đề chọn giống và tiến hoá.

Người ta còn có thể lập được bản đồ di truyền dựa vào việc xác định tần số hoán vị gen. Vận dụng vào thực tế, người ta có thể giảm bớt thời gian chọn đôi giao phối, thay vào đó sẽ rút ngắn được thời gian lựa chọn giống.

Trên đây là nội dung và ý nghĩa di truyền liên kết. Sự phát hiện ra hiện tượng di truyền liên kết vừa là một nghiên cứu lớn của ngành sinh học, vừa mang lại cho con người những ứng dụng thực tiễn tuyệt vời. Hy vọng bài viết này đã giúp bạn có thêm những kiến thức bổ ích về di truyền liên kết. Mong rằng kiến thức này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin cần thiết để học tập.