Tết Thanh Minh từ xưa đã trở thành một ngày lễ quan trọng trong đời sống của người dân Việt Nam. Vì vậy các bạn hãy dành chút thời gian theo dõi bài viết này để hiểu Tết Thanh Minh là gì, ý nghĩa Tết Thanh Minh là gì, cần chuẩn bị gì cho Tết Thanh Minh. Cùng chúng tôi tìm hiểu về ngày Tết Thanh Minh ngay nhé.
Tóm tắt nội dung
Tết Thanh Minh là ngày nào
Tết Thanh Minh hay còn lại là tiết Thanh Minh là ngày để con cháu bày tỏ lòng thành kính dành cho ông bà tổ tiên.
Người xưa 1 năm sẽ được chia thành 24 tiết khí. Với mỗi tiết khí sẽ tương ứng với một kiểu thời tiết khác nhau và các khí tiết đó cũng là dấu mốc được dùng để tính toán thời điểm gieo trồng hoa màu, ngũ cốc thuận lợi nhất.
Tiết thanh minh là 1 trong 24 tiết khí đó. Tiết thanh minh hay Tết Thanh Minh được đánh giá là thời điểm trong lành nhất của năm, nên được gọi là “Thanh Minh” với hàm ý là chỉ sự trong xanh, tươi sáng. Cũng chính vì thời điểm này tiết trời trong lành, không khí mát mẻ và dễ chịu nên rất thích hợp với việc tổ chức những nghi lễ quan trọng.
Vậy nên Tết Thanh Minh đã được chọn là ngày để thực hiện nghi lễ nhằm bày tỏ lòng biết ơn thành kính tới của con cháu ngày nay dành cho ông bà tổ tiên đã khuất.
Ngày Tết Thanh Minh thường đến sau ngày Lập Xuân khoảng 45 ngày, Tết Thanh Minh chính xác được tổ chức vào ngày mùng 3 tháng 3 âm lịch hằng năm, tuy nhiên cũng có nhiều gia đình bắt đầu thực hiện Tết Thanh Minh từ ngày mùng 2 âm lịch. Trong năm 2022 này, Tết Thanh Minh là vào thứ 3 ngày 5/4 dương lịch.
Tết Thanh Minh hay Lễ Tảo Mộ được hiểu là nghi lễ tới thăm viếng phần mộ của tổ tiên, đồng thời dọn rửa, sửa sang lại phần mộ của gia tiên và thực hiện các nghi thức cúng bái.
Ở Việt Nam, khi nhắc tới Tết Thanh Minh mọi người sẽ nhớ ngay đến nghi lễ đi tảo mộ. Vì thế ngoài tên gọi là Tết Thanh Minh thì ngày mùng 3 tháng 3 âm lịch hằng năm còn được gọi là ngày Tảo Mộ. Mặc dù đây không phải là một ngày lễ lớn trong năm nhưng lại là một ngày có ý nghĩa quan trọng đối với người Việt Nam.
Truyền thống văn hóa đáng quý của dân tộc ta là truyền thống Uống nước nhớ nguồn, nên Tết Thanh Minh tảo mộ luôn được mọi người coi trọng. Dù đây không phải là ngày nghỉ lễ những ai ai cũng cố gắng thu xếp công việc để tới thăm viếng và thắp nén hương cho ông bà tổ tiên.
Như vậy có lẽ các bạn đã biết Tết Thanh Minh là ngày nào rồi đúng chứ. Cứ đến ngày mùng 3 tháng 3 âm lịch ngày Lễ Tảo Mộ hay Tết Thanh Minh sẽ chính thức được diễn ra. và bạn cũng nên nhớ Tết Thanh Minh tảo mộ khác với ngày đi thăm mộ cuối năm.
Tìm hiểu xuất xứ của tết thanh minh
Nói về xuất xứ của Tết Thanh Minh thì đây là ngày lễ khá phổ biến ở các nước Á Đông như Việt Nam, Trung Quốc, Nhật Bản, Triều Tiên,… Tết Thanh Minh thực ra bắt nguồn từ một câu chuyện cổ tại Trung Quốc và còn có một tên gọi khác nữa đó là Tết Hàn Thực (ngày chỉ ăn đồ ăn nguội đã nấu sẵn).
Đây là ngày để con cháu thăm viếng phần mộ của tổ tiên và bày tỏ lòng thành tới những người đã khuất. Trước hết thì Tết Thanh Minh là ngày tết gắn liền với ý thức đạo đức và bổn phận của những người là con làm cháu đối với việc tưởng nhớ công ơn và bày tỏ lòng thành kính của mình dành cho gia tiên – những người đi trước.
Chính vì thế mà Tết Thanh Minh là ngày được xem là giỗ tổ chung để tất cả mọi người có dịp báo hiếu, trả nghĩa, đền đáp phần nào công ơn sinh thành tạo dựng của tổ tiên đã khuất.
Bởi ảnh hưởng của văn hóa phương Đông của Trung Hoa cổ đại nên ngày Tết Thanh Minh dần dần trở nên phổ biến tại các nước lân cận. Ngày nay Tết Thanh Minh vẫn được xem là một ngày lễ quan trọng đối với người dân Việt Nam.
Tết Thanh Minh vào ngày nào? Một năm Tết Thanh Minh chỉ có đúng một ngày vào mùng 3 tháng 3 âm lịch. Cho nên vào Lễ Tảo Mộ, con cháu dù quanh năm đi làm ăn xa cũng thường bớt chút thời gian để trở về vào đúng dịp này để tưởng nhớ tổ tiên và sum họp bên gia đình.
Các hoạt động chủ yếu trong ngày Tết Thanh Minh thường là tới thăm viếng phần mộ gia tiên, dọn cỏ dại mọc trùm lên mộ phần và đắp lại mộ, thắp hương cúng bái và sau đó mọi người sẽ tụ họp cùng gia đình trong mâm cơm đạm bạc với món chính của Lễ Tảo Mộ là món bánh trôi – bánh chay.
Đây cũng chính là lý do mà Tết Thanh Minh lại được dân gian gọi là Lễ Tảo Mộ. Bởi công việc chính của ngày này là dọn dẹp mộ phần của tổ tiên. Bởi mùa xuân thời tiết ấm áp và có mưa phùn thuận lợi cho sự phát triển của cỏ cây.
Chúng ta sẽ phải cắt cỏ dại mọc chen lên phần mộ, đồng thời phải kiểm tra xem mộ phần gia tiên có bị các loại côn trùng đục khoét hay không, vì điều này không những làm hỏng phần mộ mà còn ảnh hưởng xấu tới phong thủy âm trạch.
Bên cạnh việc tảo mộ chính là công đoạn làm mâm cơm lễ để cúng “mời” gia tiên đã khuất về nhà dùng cơm với con cháu. Đây là cách để tỏ lòng thành kính và tưởng nhớ công ơn sinh thành của tổ tiên ngày xưa của con cháu bây giờ. Và đó cũng là khoảng thời gian để cho con cháu hồi tưởng lại những hoài niệm, những điều tốt đẹp về tổ tiên ngày trước với tất cả lòng thành biết ơn.
Ngoài ra, Tết Thanh Minh còn là một ngày được xem là đẹp trời nhất phù hợp với việc đi chơi xuân. Trước đây thì ngày hội xuân này được diễn ra song hành với lễ tảo mộ. Đại Thi hào Nguyễn Du cũng đã viết về Tết Thanh Minh trong Truyện Kiều như sau:
“Thanh Minh trong tiết tháng ba,
Lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh,
Gần xa nô nức yến anh,
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân,”
Như vậy ta có thể thấy từ thời xưa ngày Tết Thanh Minh được xem là một ngày hội chơi xuân của mọi người. Tuy nhiên cho đến hiện tại thì Tết Thanh Minh ở Việt Nam chỉ là ngày để tảo mộ và tưởng nhớ về tổ tiên chứ không còn phổ biến rộng rãi hoạt động du xuân như ngày xưa nữa.
Ý nghĩa tết thanh minh là gì?
Đã bao đời nay ngày Tết Thanh Minh vẫn luôn tồn tại trong tâm niệm của mỗi người dân Việt Nam đã cho thấy tầm quan trọng và ý nghĩa to lớn của Tết Thanh Minh đối với chúng ta. Vậy Tết Thanh Minh có ý nghĩa gì, các bạn hãy xem ngay dưới đây để hiểu hơn về ý nghĩa Tết Thanh Minh nhé.
- Ý nghĩa Tết Thanh Minh chính là dịp để những người còn sống tưởng nhớ công lao của ông bà, tổ tiên.
- Tết Thanh Minh là gì đó quan trọng giúp cho các thành viên trong gia đình gắn kết hơn khi có thời gian để ngồi lại hàn huyên tâm sự.
- Tết Thanh Minh mang ý nghĩa về truyền thống Uống nước nhớ nguồn, giúp cho con cháu sau này luôn có ý thức về việc bày tỏ lòng thành kính với thế hệ ông bà tổ tiên.
- Ý nghĩa Tết Thanh Minh tạo nên vẻ đẹp cho nếp văn hóa lâu đời của người dân Việt, giúp kết nối các thế hệ trong gia đình với nhau.
- Tết thanh Minh là ngày mà con cháu có bận bịu bao nhiêu thì cũng tranh thủ gác lại công việc để dành thời gian thăm viếng mộ phần người đã khuất và ăn bữa cơm gia đình đầm ấm.
Tết thanh minh nên cúng gì?
Khi làm lễ cúng Tết Thanh Minh, thì bên cạnh sự thâm tâm của gia chủ chúng ta cũng cần phải có sự chuẩn bị kỹ càng về những món ăn, đồ dùng, lễ vật quan trọng không thể thiếu của ngày Lễ Tảo Mộ. Vì vậy nếu bạn chưa có kinh nghiệm chuẩn bị đồ lễ cho ngày Tết Thanh Minh là gì thì bạn có thể tham khảo một vài gợi ý sau đây của chúng tôi.
Đương nhiên là bạn phải xem lịch trước xem Tết Thanh Minh ngày mấy để bắt đầu chuẩn bị dần mọi nguyên vật liệu phục vụ cho ngày lễ. Sau đó thì đến đúng ngày Tết Thanh Minh thì bạn sẽ cần chuẩn bị đầy đủ đồ lễ để làm lễ cúng tại gia và cúng tại mộ phần.
Nghi thức cúng tại gia và cúng tại mộ có chút khác nhau nên đồ lễ và văn khấn cũng phải khác nhau, bạn nên chuẩn bị kỹ càng để tránh sự nhầm lẫn.
Sắm đồ lễ cúng Tết Thanh Minh để ra mộ
Thông thường thì phong tục đi tảo mộ hay được mọi người thực hiện vào buổi sáng. Vì thế mọi đồ đạc phải được chuẩn bị sẵn sàng từ tối qua để công việc tảo mộ được diễn ra suôn sẻ. Để Tết Thanh Minh tảo mộ đúng phong tục và trọn vẹn thì bạn cần chuẩn bị những phần lễ như sau:
- Giấy ngũ sắc, hương bó, đèn dầu, giấy tiền vàng bạc âm, quần áo giấy…
- Các loại bánh kẹo và trái cây
- Hoa tươi
- Trầu cau, rượu
- Nước sạch
- Một số món ăn chay
- Một bộ tam sinh
Các phần lễ này được bày trí gọn gàng trên đĩa, chu đáo hơn thì có thể đem thêm chiếu hoặc tấm lót để trải lên mặt đất trước khi đặt các phần lễ lên để cúng bái.
Lưu ý: Phải có lễ cúng dành riêng cho quan thần thổ địa tại nơi an táng với lễ vật bao gồm: hương, trầu rượu, tiền vàng, quần áo giấy, …
Sắm đồ lễ cúng Tết Thanh Minh tại gia
Bên cạnh việc làm lễ tại mộ gia tiên thì bạn cũng cần phải thắp hương, làm lễ tại bàn thờ tổ tiên tại gia. Người Việt quan niệm có thắp hương mời cỗ ở nhà thì ông bà tổ tiên mới về và mời cỗ. Vậy phần lễ cúng tại gia đúng cho Tết Thanh Minh là gì?
Cúng tại gia thì bạn cần chuẩn bị bên cạnh hoa quả tươi và bánh kẹo thì nên có thêm mâm cơm cúng mặn và một số đồ không thể thiếu là:
- Bánh trôi, bánh chay
- Trái cây tươi đúng mùa
- Hoa tươi (có thể chọn cúc vàng hoặc trắng)
- Hương vàng mã
- Nến hoặc đèn
- Trầu cau
- Nước sạch
- Rượu
- Bánh kẹo
- Trà sen
- Thuốc lá
Trong mâm cơm cúng mặn thì cần đầy đủ các món bao gồm:
- Xôi (có thể là xôi gấc, xôi dừa, xôi đậu, …)
- Gà luộc
- Giò, chả, nem
- Món canh (như canh măng, canh miến, canh xương)
- Món xào
- 6 bộ bát đũa mới
Chú ý khi lựa chọn đồ để cúng bái trong Tết Thanh Minh là hoa quả phải tươi, đặc biệt là hoa bạn không nên chọn hoa nhiều màu sắc. Hoa thì nên chọn theo sở thích người mất hoặc có mối quan hệ với người khuất.
Khi dâng hoa cho người lớn tuổi hơn mà không biết sở thích thì có thể chọn hoa cúc vàng hoặc cúc trắng. Còn nếu dâng hoa cho người cùng thế hệ, ngoài cúc vàng hoặc trắng thì cũng có thể chọn hoa loa kèn hoặc hoa cẩm chướng.
Trên đây chúng tôi vừa nói về ý nghĩa tết Thanh Minh đối với nếp văn hóa của người dân Việt Nam. Qua những thông tin trên bài viết chắc hẳn bạn đã biết được Tết Thanh Minh tháng mấy, Tết Thanh Minh ngày bao nhiêu và cần chuẩn bị những gì cho ngày Tết Thanh Minh. Hy vọng rằng những chia sẻ của chúng tôi giúp bạn có thêm những kinh nghiệm quý báu để có thể chuẩn bị tốt nhất cho ngày lễ Tảo Mộ trong những năm tiếp theo.
