Thán từ là một phần kiến thức trong ngữ văn lớp 8, đồng thời thán từ cũng được sử dụng rất nhiều trong văn hóa giao tiếp hằng ngày của người Việt chúng ta. Để hiểu rõ hơn về định nghĩa thán từ là gì, phân loại và vai trò của thán từ là gì thì mời các bạn cùng theo dõi bài viết này ngay nhé.
Tóm tắt nội dung
Tìm hiểu thán từ là gì?
Thán từ là gì lớp 8 chúng ta đã từng được học qua trong môn ngữ văn. Thực tế là trong đời sống hằng ngày, hầu như tất cả mọi người đều sử dụng thán từ cực kỳ nhiều trong lối nói chuyện bình thường, tuy nhiên lại khá nhiều người không rõ về khái niệm thán từ là gì.
Để trả lời cho câu hỏi khái niệm thán từ là gì thì theo kiến thức ngữ văn lớp 8, thán từ là các từ ngữ được sử dụng trong câu văn với mục đích bộc lộ cảm xúc của người nói về một sự vật, sự việc, con người nào đó. Bên cạnh đó, thán từ còn là từ được dùng để gọi hoặc đáp trong giao tiếp.
Thán từ thường xuất hiện ở đầu câu trong một câu văn. Tuy nhiên trong một vài trường hợp nhất định, thán từ cũng có thể được xếp ở vị trí khác như là đứng ở giữa câu.
Thán từ thường là những từ ngữ ngắn có vai trò bổ nghĩa cho chủ ngữ trong một câu văn làm cho người nghe biết được mức độ tình cảm, cảm xúc của người người về một vấn đề cụ thể. Tôi có thể lấy một ví dụ như sau để các bạn có thể thấy sự khác nhau giữa một câu văn có thán từ và không có thán từ là như thế nào.
Câu văn không có thán từ: Cái váy này đẹp!
Câu văn có sử dụng thán từ: Ôi trời, sao cái váy này đẹp thế!
Như vậy, bạn thấy thán từ “ôi trời” đã giúp cho câu văn sinh động hơn. Đồng thời khi nghe câu văn có sử dụng thán từ bạn sẽ dễ hình dung ra thái độ của người nói về chiếc váy đó hơn. Do đó chỉ cần thông qua ngữ điệu giọng nói bạn có thể đánh giá được mức độ đẹp của chiếc váy mà người nói đã nhắc đến.
Tóm lại, trong văn học thán từ là những từ dùng để thể hiện thái độ cảm xúc của tác giả một cách rõ rệt về bất kỳ vấn đề nào, lĩnh vực nào. Còn xét về mặt giao tiếp hằng ngày, thán từ là những cụm từ được sử dụng thông dụng để giúp người nói bày tỏ cảm xúc, tình cảm của mình cho mọi người thấy được, đồng thời tăng sức hấp dẫn và thu hút cho câu nói.
Phân loại thán từ
Chắc hẳn các bạn đã phần nào hiểu được thán từ là gì rồi đúng không nào. Vậy bạn có biết thán từ có mấy loại và là những loại nào không? Nếu vẫn còn chưa rõ cách phân biệt thán từ là gì thì chúng tôi sẽ giúp bạn giải đáp ngay đây.
Cùng với khái niệm thán từ là gì lớp 8, trong sách giáo khoa ngữ văn cũng có phân tích rõ các loại thán từ trong tiếng Việt đó là: Thán từ được chia làm 2 loại bao gồm thán từ để bộc lộ cảm xúc, tình cảm và thán từ dùng để gọi đáp.
- Thán từ dùng để gọi đáp
Một số thán từ để gọi đáp: Ê, này, dạ, vâng, vâng ạ, ừ, ơi, dạ vâng, dạ vâng ạ, hỡi, hỡi ơi, ạ, đúng, … Đây là những thán từ quá đỗi quen thuộc trong cuộc sống thường ngày của chúng ta.
Đồng thời chúng cũng là những từ có thể dùng cho nhiều đối tượng khác nhau và nhiều độ tuổi khác nhau. Tuy nhiên tùy thuộc vào đối tượng giao tiếp mà chúng ta phải lựa chọn thán từ để dùng cho phù hợp. Đặc biệt những thán từ như ê, này, ừ, … chúng ta chỉ nên dùng trong giao tiếp bình thường và không nên dùng trong ngữ cảnh cần sự lịch sự, nghiêm túc.
Như vậy có nghĩa là bạn cần hiểu rõ bản chất của thán từ là gì để dùng cho đúng ngữ cảnh. Ví dụ như khi nói chuyện với người lớn tuổi hơn bạn không được dùng những thán từ như là ê, này, ơi, ừ mà thay vào đó bạn phải lựa chọn những thán từ có tính lễ phép và tôn trọng người lớn như dạ, vâng, ạ, dạ vâng.
Về cách dùng của loại thán từ để gọi đáp này thì trong nhiều trường hợp chúng đứng nguyên một mình mà không cần phải kết hợp với bất kỳ danh từ động từ nào cũng được. Tôi sẽ đưa ra một vài ví dụ cụ thể như sau:
Ví dụ 1:
A: Này, chiều nay lớp em có tiết thể dục lúc 5 giờ phải không?
B: Vâng ạ.
Trong cuộc đối thoại trên thì “này” được xem là thán từ dùng để gọi, hỏi còn “vâng ạ” là thán từ để đáp lại. Như vậy ta thấy chỉ cần đáp lại vâng ạ là người nghe có thể hiểu được câu trả lời rồi.
Ví dụ 2:
Con: Hôm nay thầy giáo bận nên lớp con được nghỉ tận hai tiết cuối mẹ ạ.
Mẹ: Ừ, mẹ thấy cô Mai gửi tin nhắn thông báo rồi.
- Thán từ dùng để bộc lộ cảm xúc, tình cảm
Một số thán từ để bộc lộ thái độ, cảm xúc: Ôi trời, than ôi, trời ơi, ôi chao, chao ôi, ôi, trời, chà, eo ơi, eo, ái chà, a, ái, ô, ơ, ơ hay, ối, ối giời ơi, ối giời, ơn giời,… Đây là một số thán từ quen thuộc dùng để bộc lộ thái độ, tình cảm, cảm xúc khi nói hoặc viết về những vấn đề gì đó cần thể hiện ý kiến cá nhân.
Đối với loại thán từ này thông thường để để bày tỏ thái độ về điều gì đó thì chúng hay được tách thành một câu riêng để thể hiện đúng chức năng nhiệm vụ của nó. Trong trường hợp bày tỏ cảm xúc, thái độ cá nhân thì các thán từ này có thể được đặt ở đầu hoặc cuối cầu đều được.
Ví dụ 1: Ối giời ơi! Xe với cộ sao lại hỏng vào đúng lúc này thế hả!
Ví dụ 2: Ôi trời! Chẳng hiểu sao đầu tôi bỗng dưng đau như búa bổ.
Ví dụ 3: Em đã hoàn thành xong bài tập về nhà rồi mới đi chơi mà. Ơ hay!
Tuy nhiên trong thực tế thì loại thán từ để bộ lộ tình cảm, thái độ này đôi khi chỉ có tính tương đối về mặt khái niệm. Bởi vì nhiều khi có những từ ngữ vốn không xếp vào thán từ những vẫn được dùng và hiểu như một thán từ chỉ cảm xúc. Ví dụ như là những câu hỏi tu từ hay thậm chí là những từ c.h.ử.i bậy.
Tôi sẽ lấy một ví dụ minh họa để các bạn có thể hiểu rõ hơn về việc sử dụng câu hỏi tu từ như một cách cảm thán: Wow, không phải Phương luôn là người xếp hạng 1 hay sao?
Thán từ có tác dụng gì?
Tất cả những từ ngữ xuất hiện trong lúc nói đều có vai trò riêng của nó. Như trợ từ được dùng để nhấn mạnh sự vật, sự việc; phó từ được dùng trong câu để bổ sung ý nghĩa cho câu văn. Vậy thán từ dùng để làm gì?
Về câu hỏi thán từ có tác dụng gì thì chúng tôi sẽ dựa vào cách phân loại thán từ mà sách giáo khoa ngữ văn giới thiệu để nhận biết tác dụng của thán từ dùng để làm gì.
- Thán từ giúp câu văn trở nên sinh động, hấp dẫn và có tính cảm xúc nhiều hơn.
- Thán từ là gì đó có vai trò quan trọng trọng việc làm tăng sức gợi hình gợi cảm cho câu văn, giúp người đọc người nghe cảm nhận được thái độ và cảm xúc của người viết/ người nói.
- Thán từ chỉ thái độ, tình cảm, cảm xúc có tác dụng biểu thị thái độ hay ý kiến cá nhân của người nói đến với một sự vật, hiện tượng, một câu chuyện hay một nhân vật nào đó cụ thể.
- Thán từ để gọi đáp có tác dụng để câu văn được đơn giản và rút gọn hơn mà vẫn biểu thị được ý chính của cuộc hội thoại.
- Dựa vào cách sử dụng thán từ gọi đáp ta có thể phân biệt được địa vị, tuổi tác, chức vụ của những người trong cuộc nói chuyện.
- Một số thán từ được dùng trong mối quan hệ thân thiết, giúp gắn kết tình cảm giữa mọi người với nhau.
Bài tập ví dụ về thán từ
Dưới đây sẽ là một số bài tập đơn giản về thán từ là gì, mời các bạn hãy cùng thử xem mình đúng được bao nhiêu câu nhé.
Câu 1: Nêu khái niệm thán từ là gì? Sự khác nhau giữa trợ từ và thán từ là gì?
Câu 2: Xác định thán từ trong các câu sau, phân loại rõ các thán từ này thuộc loại nào.
a, Hỡi ơi lão Hạc! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều hơn ai hết. (Tác phẩm Lão Hạc – Nam Cao).
b, Cuối cùng thì đứa em tôi cũng đã ra được trường rồi. Ơn giời!
c, Hôm nay tôi đánh được mẻ cá lớn mẹ nó ạ.
d, Chẳng biết từ bao giờ mà tôi lại yêu Hà Nội đến thế. Ôi chao Hà Nội đẹp biết bao.
e, Ối, sao mày lại cho đường vào canh?
À, Ừ, tao quên!
f, Hôm nay bầu trời bỗng trong xanh, không khí bỗng mát lành. Giá như ngày nào tôi cũng được tận hưởng tiết trời đầu thu như vậy thì tuyệt biết bao!
g, Trời ơi, sao tôi cứ mãi rơi vào bế tắc thế này. Khổ quá đi mất!
Trên đây chúng tôi vừa giới thiệu tới các bạn khái niệm về thán từ là gì cũng như giúp các bạn hiểu rõ hơn về thán từ có mấy loại và thán từ dùng để làm gì. Hy vọng những kiến thức bổ ích này sẽ giúp bạn có thể sử dụng thán từ một cách chính xác hơn trong văn học và cả trong lối nói chuyện thường ngày.
Xem thêm: Lực ma sát là gì? Vai trò và công thức của lực ma sát
